Abdurrahman Cami’nin Risâle-yi Musikiy eserinde gösterilen esaslar incelediğinde anlaşılıyor ki çalgı üstatlarımızın perde belirlemeleri için en doğru yol buydu.

Bizim edebiyatımızda olduğu gibi musikimizde de iki akım vardır. Edebiyatımızda aruz vezninde şiir yazma ve aruzsuz, yani parmak vezninde şiir yazma üslûbu vardır. Aruz vezni İran ve Arap etkisinde kalan medrese ve saray şairleri arasında, parmak vezni ise halk şairleri arasında yaygındı.

Musikimizde usul vezninde yazılmış küyler olduğu gibi usulsüz olan küyler de vardır. Usul veznindeki küyler musiki nazariyatını iyi bilen, medrese ve saray etrafında yetişen çalgıcılarımız tarafından kullanılmıştır. Usulsüz olan küylerimiz ise halk tarafından, halk çalgıcıları ve halk aşulecileri tarafından icra edilmiştir.

Doğu musikisi âlimleri nağmelerin birbirleriyle olan ilintilerini çıkış noktalarıyla olan ilişkilerine göre belirlerlerdi. Nağmelerin çıkış yerleri insanın gırtlağıdır; fakat musikişinaslar gırtlak nağmelerini notaya alamadıkları için nağme örneklerini olduğu gibi çalgı üzerine aktarmışlardır. Nağmelerin çıkış yerlerini çalgı üzerinde ince hesaplarla zor bir şekilde belirlemişler ve her birini bir harfle göstermişlerdir. Böylece belirlenen seslerin çıkış noktalarını musikinin perdeleri gibi adlandırmışlardır. Musikişinaslarımızın perdeleri belirlemek için sarf ettiği büyük emekleri gören bir kişi doğu musikisinin bilimsel temeli yoktur diyen “ukalalara” karşı kendini gülmekten alıkoyamaz.

Doğu musikisi âlimleri nağmelerin birbirleriyle olan ilintilerini çıkış noktalarıyla olan ilişkilerine göre belirlerlerdi. Nağmelerin çıkış yerleri insanın gırtlağıdır; fakat musikişinaslar gırtlak nağmelerini notaya alamadıkları için nağme örneklerini olduğu gibi çalgı üzerine aktarmışlardır.

Türk musikisinin bizde kalan en eski izleri bahşı, ozan ve kobuz sözleridir. Bahşı sözünün bugünkü manası halk şairi veya çalgıcısıdır. Halk arasında kobuz veya donbura çalıp destanlar okuyan özel kişiler, yani şair veya çalgıcılar vardır. Biz bunlara bahşı diyoruz. Hâlbuki hicrî IX. asırda Ali Şir Nevai zamanında bu söz, Uygurca yazan kitap anlamında kullanılmıştı.